Πώς το δημογραφικό ζήτημα πιέζει το ασφαλιστικό

• Ποιοι κινδυνεύουν από µελλοντική αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης

Μετά το 2028 ανοίγει εκ νέου η συζήτηση για την αύξηση των ορίων ηλικίας για συνταξιοδότηση, καθώς το Ασφαλιστικό πιέζεται ασφυκτικά από την υπογεννητικότητα που µαστίζει τη χώρα. Αλλωστε, τα τελευταία χρόνια τα στοιχεία και τα «καµπανάκια» από ΕΛ.ΣΤΑΤ. και ΟΟΣΑ, αντίστοιχα, δεν βελτίωσαν την κατάσταση, η οποία πλέον είναι οριακή. Σύµφωνα µε τους ειδικούς στο Ασφαλιστικό, η επόµενη κυβέρνηση θα κληθεί να λάβει δραστικές αποφάσεις, τόσο για την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης όσο και για τη βελτίωση της δηµοσιονοµικής κατάστασης του ασφαλιστικού συστήµατος, µε τη δηµιουργία ενός υπερταµείου αλληλεγγύης των γενεών, στο οποίο θα εισρέουν έσοδα από κλάδους όπως ο ενεργειακός.
Ο διάλογος µε τους κοινωνικούς εταίρους αναµένεται να ανοίξει το 2029, ώστε οι όποιες αλλαγές δροµολογηθούν να είναι µετά το δεύτερο εξάµηνο του 2030, όπου θα υπάρχει και σταδιακή αύξηση ανά τετράµηνο στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης. Και αυτό γιατί σε επίπεδο ?ηµογραφικού, κάθε χρόνο τα στοιχεία δείχνουν ότι χάνεται µία κωµόπολη, καθώς έχουµε µείωση του πληθυσµού ετησίως. Σύµφωνα µε τα πρόσφατα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ., οι γεννήσεις στην Ελλάδα κατά το 2024 ανήλθαν σε 68.467 (35.216 αγόρια και 33.251 κορίτσια) καταγράφοντας µείωση κατά 4,2% σε σχέση µε το 2023, που ήταν 71.455. ?στόσο και το 2023 οι γεννήσεις υπολείπονταν κατά 6,1% εκείνων που σηµειώθηκαν το 2022 και ήταν 76.095. Ο δείκτης εξάρτησης των ηλικιωµένων αποτελεί «νάρκη» για το Ασφαλιστικό, καθώς δεν υπάρχουν εισφορές εργαζοµένων για να καλύψουν τις παροχές των συνταξιούχων, λένε οι ειδικοί στον χώρο της κοινωνικής ασφάλισης, κάτι που επιβαρύνει τον κρατικό Προϋπολογισµό. Στο διάστηµα 2030-2050 οι συνταξιοδοτικές δαπάνες προβλέπεται να αυξηθούν από 12,7% του ΑΕΠ σε 14% του ΑΕΠ, λόγω του αυξανόµενου αριθµού συνταξιούχων.

Οι γερασμένοι νομοί και το δημογραφικό ζήτημα
Η Ευρυτανία είναι µία από τις τρεις πιο γερασµένες περιφέρειες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, καθώς περισσότερα από τα δύο τρίτα των ενηλίκων της είναι ηλικιωµένοι. Με ποσοστό 71,1% προηγείται της Ηπείρου (51,7%), της Πελοποννήσου (48%), της Στερεάς Ελλάδας (46,5%) και της ?υτικής Μακεδονίας (46,1%). Εξετάζοντας το ποσοστό των ατόµων ηλικίας 65 ετών και άνω στον συνολικό πληθυσµό της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η Ιταλία βρίσκεται στην πρώτη θέση (23%) και ακολουθούν η Ελλάδα, η Φινλανδία, η Πορτογαλία, η Γερµανία και η Βουλγαρία (όλες µε 22%). Η µεταβολή στο προσδόκιµο ζωής εξετάζεται ανά τρία χρόνια από το 2021 και µετά. Το 2024 δεν χρειάστηκε να γίνουν αλλαγές, καθώς από 1ης.1.2022 οι ηλικίες συνταξιοδότησης των παλαιών, πριν από το 1993, ασφαλισµένων εξοµοιώθηκαν µε τα γενικά όρια ηλικίας των 62 και 67 ετών. Ο επόµενος σταθµός είναι το 2027, αλλά και εκεί, όπως δείχνουν τα πρώτα στοιχεία από την Εθνική Αναλογιστική Αρχή, δεν θα έχουµε διαφοροποιήσεις. ?στόσο, µετά το 2030 ξεκινά το µεγάλο «µπουµ» συνταξιοδοτήσεων της γενιάς των baby boomers, δηλαδή της γενιάς που ξεκίνησε να εργάζεται µετά το 1985-1990, τότε που η απασχόληση είχε υψηλούς ρυθµούς. Τα σενάρια που βρίσκονται στο τραπέζι είναι η σταδιακή αύξηση σε βάθος χρόνου στα γενικά όρια συνταξιοδότησης από το 2030. Το µοντέλο που φαίνεται πιθανό για την Ελλάδα, όπως αναφέρει ο ΟΟΣΑ, είναι η αναλογία 1 προς 1, δηλαδή για κάθε 1 έτος που θα αυξάνει το προσδόκιµο, θα αυξάνονται κατά 1 έτος και τα όρια ηλικίας. Με το 1 προς 2/3 τα όρια ηλικίας θα αυξηθούν κατά 8 µήνες για κάθε 12 µήνες αύξησης στο προσδόκιµο ζωής και µε 1/3 η αύξηση των ορίων θα είναι ηπιότερη, µε 4 µήνες για κάθε 1 έτος που θα αυξάνεται το προσδόκιµο ζωής.

Οι χαρακτηριστικές περιπτώσεις και ποιοι σώζονται
Οι αλλαγές στα όρια ηλικίας θα αφορούν:
-Τους ασφαλισµένους µε ηλικίες 50 έως 55 ετών σήµερα, που βρίσκονται σε απόσταση 12 µέχρι 7 έτη για να συµπληρώσουν τα 62 και να αποκτήσουν δικαίωµα είτε για µειωµένη σύνταξη είτε για πλήρη, αν έχουν και 40 χρόνια ασφάλισης. Αυτή η κατηγορία είναι η πιο «επίφοβη» να εγκλωβιστεί σε µία ή και δύο αυξήσεις ορίων ηλικίας, που σηµαίνει ότι για κάποιους τα 62 έτη για σύνταξη θα είναι παρελθόν.
-Τους ασφαλισµένους µε ηλικίες 35 έως 50 ετών, οι οποίοι µέχρι να συνταξιοδοτηθούν θα επωµιστούν 2 µέχρι 3 διαδοχικές αυξήσεις στα όρια ηλικίας.
-Τους νέους ασφαλισµένους που διανύουν τα πρώτα χρόνια του εργασιακού τους βίου και από τώρα θα πρέπει να συµβιβαστούν µε την ιδέα ότι θα πάρουν σύνταξη µετά τα 64 και µε 42 χρόνια ασφαλιστικού βίου, ή κοντά στα 70 αν έχουν λιγότερα έτη εργασιακού βίου.
Στην κατηγορία όσων «σώζονται», πρόκειται για 5 κατηγορίες ασφαλισµένων οι οποίες δεν κινδυνεύουν από µια ενδεχόµενη αύξηση στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης. Και αυτοί είναι:
-Οι ασφαλισµένοι που έχουν ήδη θεµελιωµένο δικαίωµα συνταξιοδότησης για µειωµένη ή πλήρη σύνταξη σε όλα τα Ταµεία, µε βάση τα όρια ηλικίας που ισχύουν από 19.8.2015 έως 31.12.2021 και από 1ης.1.2022 και µετά. Οσοι δηλαδή µπορούν να συνταξιοδοτηθούν οποτεδήποτε, δεν επηρεάζονται.
-Ασφαλισµένοι που συνταξιοδοτούνται µε διατάξεις ανάπηρου µέλους (τέκνο, σύζυγος, αδελφός).
-Οι ειδικές κατηγορίες ασφαλισµένων, όπως όσοι ανήκουν στα Βαρέα και Ανθυγιεινά Επαγγέλµατα τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δηµόσιο τοµέα.
-Οι ένστολοι για τους οποίους οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης καθορίζονται µε ειδικό νόµο.
-Οσοι βρίσκονται σήµερα στην ηλικία των 57 ετών και πρόκειται να συνταξιοδοτηθούν µε πλήρη σύνταξη στο 62ο έτος, έχοντας συµπληρώσει 40 έτη ασφάλισης, ή µαζί µε αναγνώριση πλασµατικών ετών.